Asbest en handhaving

N-VA Peer wil de Perenaar zo goed mogelijk informeren over verscheidene aspecten van het probleem asbest.

In het vorig artikel ging het over asbest in en om uw woning.

Dit artikel behandelt de handhaving door lokale besturen bij asbest incidenten en vermeldt handelingen met asbest materialen door particulieren, zelfstandigen en niet erkende aannemers die gevaar opleveren voor de gezondheid en verboden zijn.

Bron: OVAM Asbest en handhaving.

Handhaving door lokale besturen
In het kader van de bescherming van de werknemers stelde het federaal niveau verregaande regels op over de omgang met asbesthoudende materialen. Deze verplichtingen gelden voor alle werkgevers die één of meerdere werknemers tewerkstellen in eigen gebouwen of op een externe werf, bijvoorbeeld een particuliere woning. De federale arbeidsinspectie (externe directies TWW) treedt op als handhaver.

Deze beschermende arbeidswetgeving geldt niet voor particulieren en professionele zelfstandigen die alleen werken. Zij vallen onder de gewestelijke milieuwetgeving in Vlaanderen. 

De bevoegdheid om op te treden bij schendingen van de wetgeving begaan door niet-ingedeelde inrichtingen (bv. bij particulieren) rond onregelmatige afbraak van asbesthoudende materialen, verboden handelingen zoals reinigen onder hoge druk en bodemverontreiniging, ligt bij de lokale overheden:

• de gemeentelijke toezichthouders;
• de toezichthouders van intergemeentelijke verenigingen;
• de toezichthouders van politiezones.

Elke gemeente moet sinds 1 mei 2010 een beroep kunnen doen op minstens één milieutoezichthouder (art. 16, § 1, al. 1 van het Milieuhandhavingsbesluit). 

Het Milieuhandhavingsdecreet vermeldt de verschillende instrumenten die lokale toezichthouders kunnen inzetten om op te treden bij milieu-inbreuken, milieumisdrijven of bij veiligheidsmaatregelen.

Deze toezichthouders beschikken over verschillende instrumenten om op te treden bij schendingen:

• raadgeving;
• aanmaning;
• bestuurlijke maatregel opleggen;
• veiligheidsmaatregel nemen;
• proces-verbaal opstellen.

De Nieuwe Gemeentewet

De Nieuwe Gemeentewet laat ook de burgemeester toe om op basis van eigen vaststellingen of deze van de lokale toezichthouders per besluit alle maatregelen op te leggen om gevaar voor veiligheid en gezondheid te voorkomen of weg te nemen.

Omdat uiteenlopende situaties de openbare veiligheid/gezondheid kunnen bedreigen, kan de inhoud van een besluit van de burgemeester sterk variëren. De burgemeester kan elke maatregel nemen die geschikt is om het gevaar te weren.

Veel voorkomende maatregelen zijn:

• toegangsverbod, woonverbod
• ontruiming
• herstelmaatregelen
• plaatsen van een vangnet of een omheining
• wegnemen van gevaarlijke toestellen
• ontsmettingsmaatregelen
• opruiming
• sloping of definitieve onbewoonbaarverklaring

Handhaving op asbestincidenten

Onder asbestincidenten verstaan we alle onzorgvuldige handelingen met asbestmaterialen of het nalaten van de juiste handelingen met asbestmaterialen waardoor potentiële of actuele blootstellingsrisico's ontstaan voor mens en omgeving.

Al deze zaken zijn verboden door de milieuwetgeving en kunnen voorwerp zijn van milieuhandhaving om de juiste maatregelen te laten uitvoeren.

Voorbeelden van asbestincidenten:

• het plaatsen van zonnepanelen of overzetdaken op asbestdaken
• het (machinaal) breken, slijpen, gooien, ongescheiden inzamelen en verspreiden van asbestafval op en rond het terrein …
• het vergraven, nivelleren van bodem of puin verontreinigd met asbesthoudend materiaal
• het aanbrengen van partijen gebroken bouwpuin, gerecycleerde granulaten met asbesthoudend materiaal (bv. voor fundering, verharding, opvullen putten ...)
• het aanbrengen van uitgegraven grond met asbesthoudend materiaal voor aan- of opvullen van een terrein
• het ontmossen of reinigen van asbestdaken met hogedrukreiniger, door afborstelen, schuren, ... waardoor asbestdeeltjes via mos, spoelwater of stof op bron- en buurpercelen terechtkomen
• het achterlaten van verweerde, beschadigde golfplaten, rondslingerende stukken asbesthoudende dak of gevelbekleding, hergebruik van asbesthoudend plaatmateriaal als afdekking of afboording
• het nalaten van de sanering van de gevolgschade of het onzorgvuldig handelen na de bluswerken op en rondom de brandsite
• ….

De cruciale elementen voor een adequate en succesvolle handhaving op asbestincidenten zijn:

• herkenning van asbesthoudende materialen door de melder (burger) en toezichthouder
• kennis van de juiste omgang met asbesthoudende materialen door de melder (burger) en de toezichthouder
• kennis van de juiste wetgevende artikels als basis voor vaststelling of PV door de toezichthouder als start van milieuhandhaving
• kennis van de juiste maatregelen om op te leggen of uit te voeren

Verboden handelingen op asbestdaken!

            Ontmossen

Zowel de Vlaamse milieuwetgeving als de federale arbeidswetgeving verbieden het ontmossen van asbestdaken en -gevels door afborstelen, schuren of hogedrukreiniging. Door deze handelingen worden grote hoeveelheden vrije asbestvezels in het stof en/of de nevel verspreid naar de omgeving. Verhardingen en bodem raken zo verontreinigd met de risicovolle, vrije asbestvezels die zo fijn en volatiel zijn dat ze na opdrogen rondzweven en zich gemakkelijk verspreiden in de lucht. Dan kunnen ze ingeademd worden en diep in de longen de longblaasjes bereiken. 

Er is geen veilig en milieuvriendelijk alternatief voor het ontmossen van asbesthoudende dakbedekkingen. Alle bewerkingen maken asbestvezels los. Het enige wat u kunt doen, is het mos op uw dak laten en een vervanging door nieuw materiaal inplannen.

Milieuhandhavers en arbeidsinspectie moeten streng optreden tegen deze misdrijven.

De uitvoerende aannemer maar ook de gebouweigenaar riskeren zware saneringskosten voor de reiniging en de sanering van de omgeving en de bodem.

De meeste aannemers weten dat het ontmossen van asbestdaken verboden is. Het zijn dan ook vaak malafide en niet in België geregistreerde aannemers die deze werken uitvoeren en absoluut niet reglementair in Vlaanderen opereren. 

Laat u niks wijsmaken, plan beter een vervanging van uw asbestdak of -gevel in, dit is in ieder geval op termijn een besparing en u riskeert geen vervolging.

             Het plaatsen van zonnepanelen en overzetdaken

Zowel de Vlaamse milieuwetgeving als de federale arbeidswetgeving verbieden het plaatsen van zonnepanelen of overzetdaken op asbestdaken. Om deze werken uit te voeren moet de asbesthoudende dakbekleding immers beschadigd worden door doorboren, nagelen of doorslijpen. Onderliggende materialen worden met asbesthoudend stof gecontamineerd. De aanwezigheid van zonnepanelen zal de eigenaar met aanzienlijke meerkosten opzadelen wanneer hij het asbestdak moet vervangen. Oude asbestdaken onder overzetdaken vormen een permanente, sterk verweerde asbestbron waarvan de aanwezigheid een continu potentieel risico en een minwaarde betekenen voor het gebouw.

Asbestbranden: saneringsnoodzaak gevolgschade

De gevolgschade van een gebouwbrand, waarin zich asbesthoudende materialen bevonden, is vaak aanzienlijk. De sanering vergt een doorgedreven en strikte aanpak onder professionele begeleiding. Openbare wegenis, daken, tuintjes, opritten, terrassen, regenwaterreservoirs, enz. verontreinigd met asbestdeeltjes, moeten immers gesaneerd worden in overeenstemming met de Vlaamse milieuregelgeving (Materialendecreet, Bodemdecreet, Vlarem).

Maar al te vaak echter wordt de noodzaak hiervan niet onderkend of de uitvoering ervan niet correct aangepakt.

De OVAM lanceerde de leidraad Asbestbranden die lokale besturen en professionelen na de bluswerken moet begeleiden in een correcte opvolging tot en met de asbestvrije of asbestveilige vrijgave.

Bij een asbestbrand is het belangrijk dat er snel gehandeld wordt. Er zijn echter veel verschillende partijen betrokken, wat een snelle, gecoördineerde aanpak vaak bemoeilijkt.

Een regisserende centrale rol door het lokale bestuur, in het bijzonder de milieuambtenaar, blijkt dan cruciaal.

Hij kan zich laten bijstaan door een asbestdeskundige en/of indien nodig een erkend bodemsaneringsdeskundige, voor de correcte aanpak van de afvalverwijdering en bodemsanering.

Naast de leidraad vindt zijn er eveneens standaardbrieven die gemeenten kunnen gebruiken om de omwonenden, tijdens en na een asbestbrand, te informeren.